* वैभवशाली, समृध्द तळोदे शहर! *
श्री कालिका मातेचा प्रसिध्द यात्रोत्सव
तळोदे शहराच्या पश्‍चिमेस खर्डी नदिच्या किनार्‍यावर कालिका मातेचे मंदिर आहे. मनोकामना व नवस पुर्ण करणारी मातेचे मंदिर म्हणून ओळखले जाते. अक्षय तृतियेला येथे मोठी यात्रा भरते. या यात्रेत हजारो भाविक येतात.
यात्रेत बैल गाडी, संसारोपयोगी साहित्य खरेदीसाठी मोठ्या प्रमाणात शेतकरी येतात.
दशावताराची समृध्द परंपरा
सुमारे दिडशे वर्षांपासून भवानी मातेच्या दशावताराची समृध्द परंपरा शहराला लाभली आहे. या उत्सवाची सुरुवात कार्तिकी एकादशी पासून सुरु होते. यात राम, हनुमान, श्रीगणेश, देवी, देवतांचे मुखवटे घालून उत्सव केला जातो. या उत्सवाला पाहण्यासाठी दुरदुरहून भाविक येतात.
अस्तंबा ऋषिची प्रसिध्द यात्रा
सातपुड्याचा निसर्गरम्य दर्‍याखोर्‍यातून अस्तंबा ऋषिच्या यात्रेला प्रारंभ होतो. ही यात्रा तरुणांमध्ये विशेष लोकप्रिय आहे. या यात्रेत महाराष्ट्र, गुजरात, मध्यप्रदेशातील भाविक मोठ्या संख्येने येतात. महाभारतकालीन अश्‍वस्थामा याचे संदर्भ या यात्रेशी असल्याने मोठी पवित्र यात्रा मानली जाते. दिपावलीच्या अगोदर यात्रेला सुरुवात होते. मोठा रोमांचक अनुभव लोकांचा आहे. तळोद्याहून सलग चार दिवसाचा प्रवास आहे. अस्तंबा शिखर हे मोठे पवित्रस्थान मानले जाते. आदिवासी बांधव या यात्रेनिमित्त उपवास ठेवतात.
खान्देशातील सर्वात जुनी नगरपालिका
खान्देशातील सर्वात जुनी नगरपालिका तळोदा न.पा.ला मानले जाते.
या पालिकेची स्थापना सन १८६७ साली झाली. त्यावेळी पालिकेचा कारभार एकाच खोलित चालत होता. आता मोठा विस्तार झाला आहे. तळोदा पालिकेचे प्रथम नगराध्यक्ष गोविंद दिनूराम राठोड हे होते. आतापर्यंत २३ नगराध्यक्ष झालेले आहेत. भरत बबनराव माळी ५ वेळा, धजा चुनिलाल माळी व गुलाल बुलाखी माळी यांनी २ वेळा नगराध्यक्ष पद भुषविले आहे. विद्यमान नगराध्यक्षा सौ. योजनाताई भरत माळी या आहेत.
रावलापाणीचा प्रेरणादायी स्वातंत्र्य संग्राम
संतश्री गुलाम महाराज यांच्या नेतृत्वाखाली सातपुड्यातील आदिवासी बांधव स्वातंत्र्यपुर्व काळात मोठ्याप्रमाणात जागृत झाला होता. १९४२ चा चलेजाव आंदोलनापुर्वी संत गुलाम महाराजांनी या परिसरात मोठी सामाजिक क्रांती घडवून आणली होती. त्यातुनच आदिवासी बांधव स्वातंत्र्यासाठी संघटीत होवू लागला. २ मार्च १९४३ रोजी तळोदा तालुक्यातील रावलापाणी परिसरातील निझरा नाल्यात इंग्रजानी आदिवासी बांधवांवर बेछूट गोळीबार केला. त्यात १५ आदिवासी बांधव शहिद झाले. यात ५ बालकांचा समावेश होता. तर २८ जण जखमी झाले होते. इंग्रजानी केलेल्या गोळीबाराच्या खुणा आजही त्या जंगलात आढळतात. आदिवासी स्वातंत्र्यविरांनी केलेले हे बलिदान प्रेरणादायी आहे.
आदिवासी बांधवांचा होलिकोत्सव
आदिवासी बांधवांचा होलिकोत्सव विशेष प्रसिध्द आहे. या उत्सवात आदिवासी बांधवांकडून केले जाणारे दिंडल नृत्य सर्वांना परिचीत आहे. होळी हा सण आदिवासी बांधवांसाठी महत्वाचा आहे. यानिमित्त विविध वेषभुशा करणे, उपवास, पुजा-अर्चा केले जातात.
उपशिक्षक
