`स्वराज्य माझा जन्मसिद्ध हक्क आहे आणी तो मी मीळवनारचं ' अशी सिंहगर्जना करुणलोकमान्य
टिळकांनी स्वातंत्र्यपुर्व काळात ब्रिटिश सरकारविरुद्ध एल्गार पुकारला या घोषणेने स्वातंत्र सेनानींमधे स्फुलींग चेतवण्याचे काम केले. जनतेला एकत्र करण्यासाठी टिळकांनी गणेशोत्सवाची सुरुवात त्याकाळी केली. त्यामुळे स्वातंतत्र्यकाळातील प्रेरणादाई इतिहासाची आठवण करुन देणारे तळोदा येथील स्मारक राज्यातील एकमेव कायमस्वरूपी स्मारक म्हणुन ओळखले जाते. तळोद्यातील गणपती मंदिर व लोकमान्य टिळकांचा पहिला पुतळा 94 वर्षात पदार्पण करीत आहे. ब्रिटीशाना खड़साविणारे आणि प्राणाची पर्वा न करता स्वातंत्र लढ्यात सहभागी होऊन इंग्रजांच्या विरोधात लढा पुकारणा-या लोकमान्य टिळकांचा स्वातंत्र लढ्याची तळोदा शहराशी नाळ जुडली आहे. तळोद्यातील गणपती मंदिराचा स्वातंत्र्य संग्रामाची ऐतिहासिक पार्श्वभूमी आहे. तळोद्यातील गणपती मंदिराचा कमाणीवर लोकमान्य टिळकांचा एकमेव पुतळा आहे. तळोद्यातील संस्थानिक श्रीमंत कृष्णराव आनंदराव बारगळ जहागीरदार यांची मुंबई येथील सरदारगृह हॉटेलात लोकमान्य टिळकांशी भेट झाली. त्यावेळी त्यांच्या भारत स्वातंत्र करण्याच्या मुद्यावर दोघांमधे विचारांचे आदान-प्रदान व्हायचे. बारगळ जहागिरदारांच्या आग्रहास्तव टिळकांनी त्यांच्या आमंत्रणाला मान देऊन तळोद्याला येण्याचे आश्वासन दिले होते. त्याप्रमाणे खान्देश दौ-यादरम्यान तळोद्यात बारगळ गढीत सभेचे आयोजन करण्यात आले होते
तालोद्याकडे येत असताना धुळयाजवळ टिळक आजारी पडले. त्यामुळे
टिळकांचे ख़ास सहकारी विचारवंत न.चि.केळकर याना पाठविले व सभा पार पडली. स्वातंत्र संग्रामात टिळकांशी संबंध आल्याने ब्रिटिश सरकारला राग आला. त्यावेळी खान्देश कलेक्टर नाईट यानी बारगळाचे शस्त्र जप्त करण्याचे आदेश देवुन त्या कारवाईत पाच बैलगाड्या, बंदुका, तलवार, दानपट्टे, भाले, धनुष्यबान, छोट्या तोफा जप्त करण्यात आले. मात्र तळोदेकरांचे टिळकांवरील प्रेम, त्यांचे विचार मनात रुजत गेले. टिळकांच्या स्वातंत्र लढ्यात सहभाग वाढतच गेला.
१ ऑगस्त १९२० रोजी टिळकांचे निधन झाले. तेव्हा बारगळानी शाही पालखीत टिळकांचा फोटो ठेवुन तळोद्यातुन प्रतीकात्मक शव यात्रा काढुन हातोड़ा नदीवर जावुन विधी केला. शोभायात्रेत संपूर्ण तालुका परिसरातुन जनसागर लोटला होता. श्रदांजली वाहताना
कृष्णराव बारगळ यांनी टिळकांचे स्वातंत्रासाठी दिलेले योगदान, समाज जागृती, ऐक्य, संस्कृती जतनासाठी टिळकानी शिवजयंती व गणेश्तोत्स्व सुरु केले आहे. या लोकमान्यचे स्मरण रहावे, पुढील पिढीला प्रेरणा मिळावी, इतिहासाची आठवण रहावी म्हणुन बारगळानी इच्छा व्यक्त केली. त्यात लोकमान्य टिळकांच्या मृत्युनंतर सवंत १९२१ ला एक
वर्षाच्या आत गणपती मंदिर बांधुन त्या मंदिराच्या प्रवेश कमाणीवर लोकमान्य टिळकांच्या संगमरवरी दगडाच्या पुतळा बसविण्यात आला. जिल्ह्यासह राज्यात एकमेव टीळकांचे स्मारक म्हणुन ओळखले जाते. टिळकांच्या स्मृती जोपासत तळोद्यातील स्मारक मंदिर आहे. गणपती मंदिराच्या प्रवेशद्वाराच्या कमाणीवर लोकमान्य टिळकांचा पुतळा सण २०१४ साली ९४ वर्षात पदार्पण करत आहे.
कोणत्याही टिप्पण्‍या नाहीत:
टिप्पणी पोस्ट करा